MÁIS TOPÓNIMOS

MOSTEIRO: (LATÍN MONASTERIU). Antigamente había un mosteiro no monte habitado por importantes nobres: a finais do século IX e comezos do X o matrimonio formado por Alfonso Romarígiz e Gutina, de nobre familia (sen dúbida señores do castelo que se erguía no vello Castro de Ribeira e donos das terras que o rodeaban) fundan un mosteiro nese lugar. din que as casas desta aldea están construídas con pedras deste mosteiro. Tamén se di que baixo este mosteiro había un tesouro. Informante: Berta Cerradelo Feijoo (84 anos)

QUEIRUGAS: (DO PRERROMÁNICO *KARIA -arbusto de madeira dura e raíces grosas, que serve para facer carbón). O nome vén dado pola abundancia desta planta nas inmediacións da aldea.

GODULFES: (XERMÁNICO POLA TERMINACIÓN –ULFE: LOBO). Era unha vila na que había moitos lobos, por iso lle puxeron así.

AS PEGAS: ( LATÍN PICA). Contan os máis anciáns do pobo que cando eles eran mozos escoitaron dende sempre ós seus avós dicir que o nome do aldea llo puxeran porque había moitas pegas.

AS CAVADAS: (LATÍN CAVARE). Cóntannos que antigamente esa zona estaba a “poula” e os veciños do pobo cavaron toda a zona e dividírona en eidos para o seu uso particular, de aí o nome de Cavadas.

VILARIÑO DAS POLDRAS: ( LATÍN VILLA + *PULLITRU/ PULLU). Din os vellos que lle chaman así porque había moitos cabalos. Hoxe en día celébrase unha romaría chamada San Mateo na cal no que hai un concurso onde se elixen os mellores cabalos.

CURRÁS: (LAT CURRALES E ESTE DO CÉLTICO “CORR” PEDRA?). Segundo Xosé Martínez (79 anos) nesa zona había moitos currais porque era lugar de venda de galiñas e ovos.

PONTE LIÑARES: (LATÍN PONTE). Construción que une dous lugares separados por un río.

MUÍÑO DE CURRÁS:( LATÍN MOLINU + CURRALES). Moíase o trigo grazas á forza da auga, agora sen uso.

REFOXO: (LATÍN FOVEA? -burato). Camiño fondo cavado no monte que conecta unha aldea con outra.

REGADIÑA: (LATÍN RIGARE). Antigamente pasaba por esta zona un regato.

CORNO DO MONTE: (LATÍN CORNU + MONTE). Forma que facía o monte onde estaban as parcelas.

ESPADANAL: (DE ESPADA: LATÍN ESPATHA). Alí criábase a espadana, que era un tipo de rama que medra na auga con forma de espada.

FORMIGUEIRO: (DE FORMIGA: LATÍN FORMICA). Presenza na zona dun formigueiro enorme que nunca desaparecía. Informante: Arsenia Blanco Rodríguez (71 anos) e José Ramos Gómez (78 anos)

PINGUELO: (LATÍN PENDICARE). Zona por onde en tempos discorría un regatiño que recibía o nome de Auga do Pinguelo.

LODOSELO: (LATÍN LUTU). Nesta aldea había moita lama.

BOULLOSA: (DO LATÍN “BULLA=BURBULLA”). Significa un terreo húmido, xa que se encontra no val dunha montaña, sendo un dos terreos máis húmidos da zona pola circulación dun río que desemboca no encoro de Tourém en Portugal.

MEDA: (DO LATÍN “META”). Significa amoreamento na eira cos monllos do cereal que despois se mallaban e despois coa palla ía ao palleiro e o gran á tulla.

MOREIRAS: (LATÍN MORU). Contan os anciáns do aldea que alí antes había moitas moreiras pero que agora non quedan tantas.

NIÑODAGUIA: (LATÍN NIDU+ AQUILA). Nesta zona había aguias que levaban as pitas. Agora xa non hai tantas pola colocación de muíños de vento na serra que destruíron o seu hábitat.

AIRA XIS: (LATÍN AREA). Nesa zona reuníae o pobo para facer o concello, na actualidade séguese este costume. O sitio era unha eira dun señor chamado Xis.

SANDIÁS: Chámase así porque din que antigamente habitaba no aldea pobo un rei chamado Sandimán que tiña unha gran fortuna porque se adicaba a roubar.
De aí provén o dito: “Cando vaias a Sandiás mira para adiante e para atrás.”

SALGUEIROS: (LATÍN SALICARIU). Antes da concentración esta aldea estaba rodeada de salgueiros que funcionaban como protección contra os saqueadores. Ademais esta aldea enriqueceuse co estraperlo xa que o acceso a ela era moi difícil debido aos salgueiros: os gardas non podían acceder facilmente á zona.

ALDEA DO MUÍÑO: (ÁRABE AD-DAY’A+ LATÍN MOLINU). Zona onde abundaban os muíños.

CASAS ERMAS: (LATÍN CASA+HERMES). Trátase dun terreo con cultivos nunha ladeira que acolle a aldea de Loureses. Din os da zona que alí existían unhas casas que formaban unha pequena aldea, o antigo Loureses.
Informantes: Josefa Gándara Gil (72 anos), Erondina Gándara Gil (51 anos) e Marina Gándara Gil (66 anos)

UNS CANTOS TOPÓNIMOS

O alumnado de 1º de BAC recolle datos sobre topónimos da bisbarra da Limia.

A CARBALLA DA ROCHA: (DO PRERROMÁNICO CARBA). Carballo de grandes dimensións declarado Monumento Natural situado na Saínza, Rairiz de Veiga, nunha zona Reserva da Biosfera.

FORXA: (FRANCÉS FORGE.) En tres casas antigas desta aldea atopáronse restos dunha forxa. Os máis vellos contan que a forxa fora un centro comercial onde se adquirían todo tipo de apeiros, armas, etc. no monte aínda se atopan restos de como facían o carbón.

FONTEMOURA: (LATÍN FONTE + MAURU) O nome procede dunha lenda: por riba da aldea hai unha fervenza e unha torre, dende a fervenza baixa unha trabe de ouro e outra de alcatrán pasando polo castelo que construíran os mouros ata a fonte que hai no medio da aldea. Todo aquel que atope a de ouro farase rico e quen atope a de alcatrán será maldito.

MONTE DE PAU: (LATÍN MONTE + PAULU). Vénlle o nome da ponte de pau que hai alí. Segundo a lenda se non eras limpo de corazón e fixeras mal a alguén desta zona non pasariás a ponte e as fadas que están debaixo da ponte levaríante con ela.

SILVAESCURA:( LATÍN SILVA + OBSCURU). O nome deste aldea fai referencia á súa situación xeográfica. Situado nun recuncho do monte, apenas ten habitantes (10), e as casas existentes están rodeadas de árbores e silveiras que fan do un lugar incomunicado e misterioso, fundido entre a natureza, de aí a referencia á escuridade.

A MANGA: (LATÍN MANICA) lugar onde había laghas (pozos con auga) onde se metía o liño para preparalo.
Informante: Dolores Fernández Sinde (60 anos)

LUCENZA: (DO LATÍN LUCE (luz, claridade). Debido á súa situación xeográfica no cumio dunha montaña, o sol sempre brilla intensamente sobre todo nos amenceres.

PEDRA MOURIÑA: ( LATÍN PETRA + MAURU). Monte pertencente á Serra do Larouco, na que se mostran indicios da presenza de mouros en épocas antigas, debido á existencia dunha estrutura para a acumulación de xeo chamada “Pozo dos Mouros” que estes utilizaban para dispor de auga en épocas de sequía.

POZO DO ARANGAÑO: (DE POZO: LATÍN PUTEU + PRERROMÁNICO ARGARIU) O arangaño era unha enfermidade que tiñan os nenos pequenos (posiblemente desnutrición e raquitismo) e había a crenza popular de que se se levaban os nenos a ese sitio e se lles sacaba a roupa, deixándoa alí tirada e cambiándoa por outra, podía curarse.

OS PENEDOS DA RAÍÑA LOBA: (LATÍN PINNA + REGINA + LUPU). Situado á fronte dun claro hai un penedo e conta a lenda que nel vivía un ser metade muller metade loba, e que era moi simpática coa xente que saía a peitear os cabelos cun peite de ouro.

TOXO: (PRERROMÁNICO TOJU). Lugar onde hai moitos toxos de ata case 2 metros de altura. Os veciños contan que era para que o gando non escapase dos prados.

LAMPAZA: (LATÍN LAPACCEA). Antonia Rodríguez (81 anos) conta que a xente empregaba moitos candís para espantar os lobos.

CASAS DA VEIGA: (LATÍN CASA + PRERROMÁNICO BAIKA). Casas que se atopan na veiga, situada na beira dun río, xa desaparecido pola concentración parcelaria. Nese río lavábase a roupa antigamente. Informantes: Laura Cid seguín (78 anos) e Cesáreo Villamarín Dorrío (80 anos)

REBOREDA: ( LATÍN ROBUR). Lugar onde había carballos que se talaron co gallo da concentración parcelaria. Informante: Segundo Vilachá (76 anos)

ESCORNABOIS: DE ES+CORNO (LATÍN CORNU) E BOI (LATÍN BOVEM) E RABAL (DE RABO: LATÍN RAPU). Conta a lenda que estas aldeas ao principio eran unha soa pero que, nunha festa, os veciños enfadáronse e decidiron dividir a aldea en dúas. Colleron os cornos dun boi e tirárono ao aire, deste xeito a zona cara á que caeron os cornos recibiu o nome de Escornabois e á outra puxéronlle Rabal por ser a parte oposta aos cornos do animal. Informante: Delmiro Ojea Alonso (89 anos). Outra tese fai referencia á presenza dos insectos do mesmo nome.

TRASMIRAS: (LATÍN MIRARI + ATRÁS -LATÍN AD+TRANS). segundo conta a lenda, durante un frío amencer, un home dirixíase ao lugar onde ía ser fusilado. a súa familia seguíao detrás para despedirse del, mais os soldados que o ían matar non lle permitían mirar para atrás; se o facía daríanlle un tiro alí mesmo. Antes de chegar ao lugar, o home, cheo de impotencia e vendo que xa lle chegaba a hora, decidiu mirar para atrás para despedirse da familia e caeu fulminado nun abrir e pechar de ollos. Informante: Delmiro Ojea Alonso (89 ANOS)