Este artigo é produto do proxecto educativo "Plantación en Candás", que se deseñou a raíz dos incendios que arrasaron Galicia no verán do 2006. Candás foi un monte vítima destes incendios que "foi adoptado" para levar a cabo unha replantación co alumnado do IES Lagoa de Antela.
CINSA
Unha vida simple, ese é o título dun libro no que se fala sobre actividades e actitudes que contribúen a evitar os ataques deliberados contra unha natureza indefensa, que está quizais a estas alturas, demasiado enferma. O autor deste manual vive en Nova York, desprázase en bicicleta desafiando o tráfico da 5th Avenue, e é vexetariano. Un tipo “raro” (poderíamos pensar) posto que resulta realmente contraditorio que un amante da natureza habite nunha xungla de cemento, como o é esta gran cidade. Encántalle escoitar o canto dos milleiros de paxaros que habitan as árbores de Central Park, e sempre que pode deléitase coas vistas que dende o “Top of the Rock” ofrecen os pulmóns da cidade en outono, cando os tons ocres e avermellados se apoderan do parque. Aínda así a súa estación favorita segue a ser, sen dúbida, a primavera. E se me permitides o comentario, tamén é a miña. Trátase da estación da emerxencia, do agromo das flores e a maduración das froitas. O instante xusto no que a natureza semella explotar e expandirse, un espectáculo espontáneo e fermoso que ultimamente estamos empeñados en ignorar. E máis aló das nosas preferencias estacionais, o problema está quizais na indiferenza que, en cuestións naturais nos caracteriza no último milenio.
Parece que o home do século XXI xa non pensa na natureza, en temos que non sexan puramente económicos; o interesante é pois, o absoluto aproveitamento daqueles recursos naturais que a pesar de ser finitos aportan iso que os grandes empresarios cobizan, os dólares sen importaren os medios senón unicamente os fins. Cométense a diario atentados brutais contra o medio natural que semellan inocuos a curto prazo pero que son, en realidade, gravísimos para un futuro non moi lonxano. O peor de todo é, quizais, que a cegueira é tal que non nos permite albiscar estas consecuencias. E poderían recollerse milleiros destas actuacións irresponsables, interesadas e prexudiciais para o medio que nos rodea; as fugas radioactivas de Chernóbil, a tala masiva de árbores da selva do Amazonas ou as mareas negras, que parecen tamén afastadas. O máis sinxelo é, en todo caso, deixarse invadir pola pasividade e contemplar estes fenómenos como un simple espectáculo que se encargan de retransmitir e mediatizar os medios máis sensacionalistas. Mais o certo é que non é necesario desprazarse ata o Amazonas para decatarse de que Terra está sangrando.
E están aparecendo novas hemorraxias, cada ano, cada día, cada segundo, preto noso, nas nosas cidades, nas nosas vilas, nas nosas aldeas, non só en Nova York, onde os niveis de contaminación impiden contemplar unha noite estrelada. O verán do 2006 foi sen dúbida un deses negros, dos que son merecedores dun risco no calendario. O país infinitamente verde que é Galiza tinguiuse de negro e cubriuse de cinsa, rodeouse de fume e os seus montes volvéronse estériles. Unha onda descontrolada de incendios forestais calcinaron aquilo que tan sabiamente se encargou de producir a nai natureza. As columnas de fume fixéronse habituais nos atardeceres de agosto, e a incapacidade tanto loxística como material para reaccionar fixeron que a situación se agravara aínda máis. Á estampa xa de por si crítica, había que engadirlle o feito de que a maioría dos incendios eran ou ben provocados intencionadamente ou ben se debían a actitudes neglixentes por parte dos cidadáns. E deixando de lado as neglixencias, o verdadeiramente triste e preocupante foron os incendios provocados por furtivos, porque detrás do que aparentaba ser unha febre colectiva de piromanía, atopábanse como era de esperar, os intereses económicos de quen fixo da queima e o lume o seu negocio particular.
Candás, o monte da aldea do concello de Rairiz de Veiga é desgraciadamente só un dos moitos exemplos que podemos empregar para ilustrar a desfeita. Cinco anos despois, aínda se contemplan pegadas da traxedia, porque aínda que a nai natureza é, como di o dito, tan sabia non pode loitar por desgraza, contra o factor humano. E quizais sexa certo iso que din de que o que se considera como o gran triunfo e o cumio da evolución, unha mente pensante, non sexa para a natureza máis que a súa gran desgraza.
Afortunadamente, aínda existen suxeitos que como o noso anterior protagonista residente en Nova York, se preocupan polo medio próximo e se dedican á recuperación e reparación das feridas causadas deliberadamente, proxectos educativos de recuperación ambiental e mentes inquedas que procuran levalos a cabo, conciencias espertas que se encargan da previsión de danos futuros. Porque o máis cómodo sempre é quedar na casa, esperando que as consecuencias das accións propias non repercutan seriamente no sedentarismo “sofariano” do que fixemos o noso marcador de identidade, mais cómpre ser conscientes de que é preciso arranxar na medida do posible aquilo que nós estragamos. Sempre hai tempo de coller a pá e contribuír a deter esta espiral de violencia ambiental, antes de que sexa tarde demais.
En Candás aínda se poden ver as estrelas nunha noite clara de agosto, non deixemos que a cinsa do lume impida gozar desta estampa, que moitos outros desexarían.
BEATRIZ DOMÍNGUEZ, 2º BAC
